Czy można ponownie wszcząć proces kościelny z identycznej przyczyny?

Istotą tego artykułu będzie odpowiedź na pytanie, czy można ponownie wszcząć proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa z powodu identycznej przyczyny lub przyczyn podanych we wcześniejszym procesie?

Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa z tej samej przyczyny 

Ogólnie przyjęto zasadę, że jeżeli proces kościelny zakończył się negatywnym wyrokiem z konkretnego tytułu prawnego, ale strona lub strony posiadają możliwość otwarcia kościelnego procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa, w jeszcze innym niż dotychczas sądowym trybunale, to nie należy tego czynić.

Jeśli strony posiadają prawo, żeby inny kościelny sąd poprowadził proces, to należy brać pod uwagę możliwość wszczęcia procesu kościelnego o stwierdzenie nieważności małżeństwa z innego prawnego tytułu, niżeli wcześniej. W sytuacji, kiedy nie jest to możliwe, alternatywą może się stać apelacja od podanej wcześniej przyczyny. Strony w takiej sytuacji najczęściej zwracają się do Trybunału II Instancji, wskazanego instancji niższej, niezbyt często biorą pod uwagę apelację skierowaną do Najwyższego Trybunału Roty Rzymskiej.

Czy taki zakaz możliwości ponownego wszczęcia procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa z identycznej przyczyn (podanej we wcześniejszym procesie) powinien istnieć? Powodem, przez który taki zakaz jest uzasadniony, jest fakt zapobiegania sytuacji, gdzie dochodzi do sprzeczności w wyrokach sądów tej samej Instancji. Nie bierzemy tu pod uwagę prawdopodobieństwa przypisywania oceny do podejmowanych działań przez dany sąd (czy są bardziej liberalne czy też restrykcyjne), ale skupiamy się na fakcie, iż owy zakaz nie daje możliwości do powstania w pewnym sensie konfliktu prawnego.

Równie istotną informacją dla osób wszczynających kościelny proces stwierdzenia nieważności małżeństwa, jest opis przykładowej sytuacji, gdy strona powodowa w trakcie postępowania stwierdziła, że jej decyzja była błędna i nie chce kontynuować procesu. Kiedy proces już przebiega, ale postępowanie dowodowe nie jest zakończone, wtedy strona powodowa może się wycofać. Nie ma jednak możliwości zmiany decyzji w momencie zakończenia postępowania dowodowego. W takim przypadku sąd powinien zakończyć proces.